Μεταξύ της Σκύλλας και της Χάρυβδης του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών

Της Bernadett Papp, Head of Market Analysis, Pact Capital

ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ επιχειρήσεις σε όλους τους κλάδους, από την ηλεκτροπαραγωγή μέχρι τη μεταποίηση και τις αερομεταφορές, αντιμετώπισαν αρκετές προκλήσεις τα τελευταία χρόνια. Η χώρα μόλις είχε ανακάμψει από μια οικονομική κρίση, όταν εμφανίστηκε μια παγκόσμια πανδημία και ανάγκασε τους εργαζόμενους να μείνουν στο σπίτι. Μόλις οι άνθρωποι μπόρεσαν να αναπνεύσουν ξανά ελεύθερα, ξέσπασε ένας πόλεμος στην Ευρώπη που αμφισβήτησε την ενεργειακή ασφάλεια και την οικονομική προσιτότητα, τόσο για τις βιομηχανίες όσο και για τα νοικοκυριά. Η απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε όλες αυτές τις προκλήσεις είναι το «πρασίνισμα» και η ψηφιοποίηση της οικονομίας. Η Επιτροπή έθεσε τον μακροπρόθεσμο στόχο να γίνει η Ευρώπη η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος μέχρι το 2050, και για να φτάσει εκεί δεσμεύτηκε να μειώσει τις εκπομπές ρύπων τουλάχιστον κατά 55% έως το 2030.

Απανθρακοποίηση στη βιομηχανία

ΤΗΝ AΝΟΙΞΗ του 2023, η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε πολλές νομοθεσίες στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και του πακέτου Fit for 55. Ενώ το μέτρο αυτό θα δημιουργήσει πολλές νέες ευκαιρίες για καινοτομία, επενδύσεις και θέσεις εργασίας, θα φέρει επίσης νέες προκλήσεις και υποχρεώσεις για τις εταιρείες.

Το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ /EU – ETS) έχει δημιουργηθεί για να αποτελέσει -και με τον καιρό αυτό έχει γίνει- τον ακρογωνιαίο λίθο της διαδικασίας απαλλαγής από τις εκπομπές άνθρακα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Το ΣΕΔΕ θέτει ανώτατο όριο στις εκπομπές χιλιάδων εταιρειών με μεγάλες εκπομπές (σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής που καίνε άνθρακα και αέριο, βιομηχανίες τσιμέντου, χάλυβα, χάρτου, γυαλιού και λιπασμάτων, και αερομεταφορές εντός του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, κ.λπ.). Αυτό το ανώτατο όριο αποτελείται από εμπορεύσιμα ευρωπαϊκά δικαιώματα εκπομπών (τα λεγόμενα EUA), ο αριθμός των οποίων μειώνεται κάθε χρόνο. Κάθε δικαίωμα αντιπροσωπεύει το δικαίωμα εκπομπής ενός τόνου ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα. Οι εταιρείες που καλύπτονται από το σύστημα πρέπει να παραδίδουν μια ποσότητα δικαιωμάτων ίση με τις εκπομπές τους κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος. Ορισμένοι από αυτούς δικαιούνται να λαμβάνουν έναν ορισμένο αριθμό δικαιωμάτων δωρεάν από τις εθνικές τους αρχές, αλλά αυτή η δωρεάν κατανομή ενδέχεται να μην επαρκεί για να καλύψει τις εκπομπές τους. Στην περίπτωση αυτή, οι εταιρείες μπορούν να αγοράζουν τα δικαιώματα που τους λείπουν, είτε σε δημοπρασίες είτε να χρησιμοποιούν τις υπηρεσίες διαμεσολαβητών, όπως η Pact Capital AG -τον βραχίονα βιωσιμότητας του Holt Global Group- για να αποφεύγουν πρόστιμα και άλλες κυρώσεις.

Μετά την πιλοτική φάση του 2005-2007, το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών ξεκίνησε να λειτουργεί από το 2008 ως πρότυπο για άλλες χώρες και περιοχές σε όλο τον κόσμο. Από την έναρξή του χρειάστηκε να περάσει αρκετές μεταρρυθμίσεις για να γίνει πιο αποτελεσματικό και να παρέχει κίνητρα για πράσινες επενδύσεις μεταξύ των εταιρειών που συμμετείχαν.

Η πρόοδος θα επιταχυνθεί από το 2024

Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ γύρος μεταρρυθμίσεων εγκρίθηκε από τα ευρωπαϊκά νομοθετικά όργανα φέτος ως απάντηση
στις πρόσφατες κρίσεις και ως αποτέλεσμα η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορέσει να επιτύχει τον στόχο της Συμφωνίας του Παρισιού. Το πιο σημαντικό είναι ότι οι εκπομπές των εταιρειών που καλύπτονται από το σύστημα θα πρέπει να μειωθούν κατά 61% έως το 2030, γεγονός που θα έχει ως αποτέλεσμα μια πολύ μεγαλύτερη μείωση του συνολικού αριθμού των δικαιωμάτων που είναι διαθέσιμα για τους συμμετέχοντες. Μεταξύ 2013 και 2020 το ανώτατο όριο μειώθηκε κατά 1,74% ετησίως (ο λεγόμενος συντελεστής γραμμικής μείωσης), που κατόπιν αυξήθηκε σε 2,2% από το 2021. Το επόμενο έτος, ωστόσο, ο συντελεστής γραμμικής μείωσης αυξήθηκε στο 4,3% και από το 2028 έως το 2030 θα εφαρμοστεί το ποσοστό 4,4%. Η Ευρώπη «έθεσε έναν μακροπρόθεσμο στόχο να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος μέχρι το 2050, και για να το επιτύχει δεσμεύτηκε να μειώσει τις εκπομπές τουλάχιστον κατά 55% έως το 2030».

Το 2024, το ανώτατο όριο θα αλλάξει επίσης κατά 90 εκατομμύρια δικαιώματα. Πρόκειται για ένα βήμα χωρίς προηγούμενο, το οποίο όμως θα επαναληφθεί το 2026 με επιπλέον 24 εκατομμύρια δικαιώματα.

Νέο μέτρο για την περιεκτικότητα σε CO2 των εισαγόμενων

ΗΔΗ από την 1η Οκτωβρίου 2023 οι εταιρείες στους κλάδους του τσιμέντου, του αλουμινίου, των λιπασμάτων, της ηλεκτρικής ενέργειας, του σιδήρου και του χάλυβα θα πρέπει να δηλώνουν την περιεκτικότητα σε διοξείδιο του άνθρακα των αγαθών που εισάγουν από τρίτες χώρες. Εάν στην τρίτη χώρα δεν υπάρχουν ισοδύναμοι κανόνες για τις εκπομπές, οι εταιρείες θα πρέπει να αγοράζουν πιστοποιητικά από τις εθνικές τους αρχές, ξεκινώντας από το 2026. Το μέτρο αυτό, που ονομάζεται Μηχανισμός Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM), συνεπάγεται επίσης τη σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων των προαναφερόμενων κλάδων. Μέχρι τώρα, οι εταιρείες λάμβαναν δωρεάν κατανομή προκειμένου να μη μεταφέρουν την παραγωγή τους σε τρίτες χώρες όπου δεν υπάρχει τιμή για τις εκπομπές τους, η λεγόμενη διαρροή άνθρακα. Ωστόσο, με την εφαρμογή του CBAM δεν θα έχει νόημα πλέον να μετακινηθεί η παραγωγή εκτός της Ε.Ε.

Ο ναυτιλιακός τομέας αντιμετωπίζει μια νέα πρόκληση

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ θα περιλαμβάνει επίσης τον ναυτιλιακό τομέα από το 2024. Τα πλοία άνω των 5.000 μικτών τόνων θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις του συστήματος για την παρακολούθηση, την αναφορά και την επαλήθευση των εκπομπών, και θα πρέπει να παραδίδουν δικαιώματα ισοδύναμα με το 100% των εκπομπών τους μεταξύ λιμένων της Ε.Ε. και ελλιμενισμού, και το 50% των εκπομπών τους μεταξύ λιμένων της Ε.Ε. και λιμένων τρίτων χωρών. Σε αντίθεση με τις βιομηχανικές εταιρείες, ο κλάδος της ναυτιλίας δεν θα λάβει δωρεάν δικαιώματα. Δηλαδή, θα αγοράζουν τις μονάδες που χρειάζονται σε δημοπρασίες ή στη δευτερογενή αγορά. Για να ελαφρυνθεί λίγο η επιβάρυνσή τους θα πρέπει να συμμορφώνονται μόνο με το 40% των εκπομπών τους για το 2024, αλλά αυτή η αναλογία θα αυξηθεί στο 100% μέχρι το 2026. Εάν καλύπτεστε από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών και ενδιαφέρεστε για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις, μπορείτε να έρθετε σε επαφή μαζί μας στις 12 Οκτωβρίου 2023 στο ξενοδοχείο Electra Metropolis Athens.

Για λεπτομέρειες και εγγραφές, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα μας στην ηλεκτρονική διεύθυνση https://pact.capital/